روسیه یک روزنامه‌نگار را به جاسوسی متهم کرد

روسیه رسماً یکی از مقامات امور فضایی و یکی از روزنامه‌نگاران سابق عرصه نظامی را به جاسوسی متهم کرده و ممکن است وی را به ۲۰ سال حبس محکوم کند.

ایوان سافرانوف ۳۰ ساله، شش روز پیش در مرکز شهر مسکو دستگیر شد. او را داخل خودروی ونی انداختند و به زندان بسیار امنیتی لفورتووو بردند، جایی در شرق مسکو که معمولاً مورد استفاده نهادهای اطلاعاتی قرار می‌گیرد.

آقای سافرونوف یکی از بهترین خبرنگاران حوزه نظامی در نسل خود است و پیش از آن که در ماه مه سخنگوی سازمان فضایی روسیه، روسکوسموس، شود مدت‌ها جزو خبرنگاران کاخ کرملین بود.   

روز دوشنبه گروهی از روزنامه‌نگاران پیش از تأیید اتهام جاسوسی او در مقابل این زندان تحصن کردند. پلیس حدود دوازده نفر از آنان را دستگیر کرد.

پرونده آقای سافرونوف از ابتدا محرمانه بوده و مقامات این موضوع را جزو مسائل طبقه‌بندی‌شده اعلام و از ارائه هرگونه مدارک و شواهد در مورد این اتهام خودداری کرده‌اند.

ایوان پائولوف وکیل سافرونوف در مصاحبه با ایندیپندنت گفت متوجه شده که سازمان اطلاعات و امنیت روسیه (اف.اس.بی) فرضیه‌ای دارد مبنی بر این که آقای سافرونوف در سال ۲۰۱۲ به استخدام جمهوری چک در آمده و بعدها اطلاعاتی را برای نماینده این کشور فرستاده که هنوز معلوم نیست آن نماینده چه کسی و آن اطلاعات چه بوده‌‌اند.

بر اساس این نظریه طرفی که از این عملیات سود می‌برد ایالات متحده است.  

در جلسه کوتاه دادگاهی که هفته پیش تشکیل شد آقای سافرانوف ارتکاب هرگونه جرم را انکار کرد.

آقای سافرانوف از گزارشگران خبره خبرگزاری‌های کومرسانت و پس از آن ودوموستی بوده و موفقیتش مدیون گزارش دادن اتفاقات ناگوار بوده است. او پا جا پای پدر مرحومش گذاشته است.

ایوان سافرانوفِ پدر نیز روزنامه‌نگار خبرگزاری کومرسانت در حوزه نظامی بود و در سال ۲۰۰۷ از پنجره آپارتمانش در مسکو پایین افتاد و درگذشت. بسیاری گمان دارند او کشته شده است، چون با همکاری در نوشتن مطالبی راجع به خرید و فروش غیرقانونی اسلحه توسط روسیه از طریق روسیه سفید بخش نظامی کشور را آزرده بود.

سافرانوف پسر نیز معمولاً انگشت بر موضوعات حساس می‌گذاشت، اما هرگز علناً با مقامات به دشمنی برنخاست. دوستان و وکلای او معتقدند احتمالاً مقالاتی که در مورد فروش جنگنده‌های روسی به مصر نوشته خشم مقامات امنیتی این کشور را برانگیخته است.

روز شنبه سرگئی نایشکین رییس سازمان جاسوسی خارجی روسیه تأکید کرد دستگیری سافرانوف ربطی به فعالیت «حرفه‌ای» و روزنامه‌نگاری او ندارد.

این حرف و ترتیب رخ دادن رویدادها با روایت وکلای سافرانوف هم‌خوانی ندارد. آقای سافرانوف هنگام دستگیری فقط شش هفته بود که سخنگوی روسکوسموس شده بود. نمی‌توان باور کرد که آقای سافرانوف برای جاسوسی استخدام شده بوده و بعد در مدت شش هفته نیروهای ضدجاسوسی توانسته باشند او را شناسایی کنند.

دلیل دیگری که می‌شود برای دستگیری آقای سافرانوف آورد به رقبای داخلی در رژیم روسیه مربوط می‌شود. برخی این حرکت را حرکتی علیه دمیتری روگوزین رییس روسکوسموس دانسته‌اند. جالب اینجا است که آقای روگوزین نه تنها به کارمندش ایرادی نگرفته، بلکه از «حرفه‌ای بودن و صداقت ذاتی» او تقدیر هم کرده است. او افزوده آقای سافرانوف ناچار از
او افزود که آقای سافرانوف به اسرار حکومتی هیچ نوع دسترسی نداشت.

عده‌ای هم احتمال می‌دهند پای مسائل رقابت‌های سیاسی وبین‌المللی در میان باشد، مخصوصاً به دلیل تیره‌شدن سریع روابط با پراگ پس از اخراج دیپلمات‌های دو این کشور.

حقیقت هرچه باشد، این اتهام جاسوسی باعث افزایش تنش در روابط میان کرملین و نیروهای رسانه‌ای کشور می‌شود.

در تاریخ روسیه پس از شوروی، آقای سافرانوف دومین روزنامه‌نگار حرفه‌ای است که به اتهام جاسوسی دستگیر شده است. نفر قبلی گریگوری پاسکو روزنامه‌نگار روزنامه داخلی راشاز پسیفیک سی بود که بیش از دو دهه پیش در سال ۱۹۹۷ به اتهام جاسوسی برای ژاپنی‌ها دستگیر شد.

مجوز امنیتی آقای پاسکو بر خلاف آقای سافرانوف محدودتر بود و به همین دلیل پرونده‌اش پیچیده‌تر شد. او تأکید کرد که هرگز از اسرار حکومتی باخبر نشده و دادگاه نظامی ابتدا با او موافقت کرد و در سال ۱۹۹۹ پرونده‌اش را بست. اما دو سال بعد که دوره‌ تازه ریاست جمهوری پوتین آغاز شده بود دوباره او را به دادگاه کشاندند و به سه سال حبس محکوم کردند.

آقای پاسکو در مصاحبه با ایندیپندنت گفت دستگیری آقای سافرانوف «زنگ هشداری» برای روزنامه‌نگاران بود.

او گفت «سازمان امنیتی فدرال دارد به روزنامه‌نگاران پیام می‌دهد که فقط در صورتی می‌توانند راجع به موضوعات حساس مطلب بنویسند که از پیش از آن‌ها اجازه گرفته باشند. سافرانوف به اسرار حکومتی دسترسی نداشته پس برایم جالب است بدانم چطور می‌خواهند ثابت کنند او جاسوس بوده است.»

آقای پاسکو گفت پس از اعلام «پیروزی پرشکوه» در رأی‌گیری قانون اساسی اول ژوئیه به نظر می‌رسد نهادهای اطلاعاتی روسیه «رویکرد جدیدی» اتخاذ کرده‌اند.

از یک هفته پس از تمدید مجوز ماندن ولادیمیر پوتین تا سال ۲۰۳۶ در رأس قدرت، مقامات دولتی سخت‌گیری‌ها را بیشتر کرده‌اند.

روز ۶ ژوئیه خبرنگاری به نام سوتلانا پروکوپیه‌وا به خاطر نوشتن مطلبی که در آن از دولت انتقاد کرده بود به «ترویج تروریسم» متهم و محکوم شد. 

روز ۷ ژوئیه آقای سافرانوف و چند ساعت بعد هم دوست‌دخترش که سردبیر مجله است، دستگیر شدند. هم‌زمان مراجعی که یوری دیمیتریوف تاریخدان مخالف دولت را به اتهام اثبات‌نشده کودک‌آزاری دستگیر کرده‌اند خواستار ۱۵ سال مجازات زندان برای او شده‌اند. اما دادگاه محلی او را تبرئه کرده است.   

روز ۸ ژوئیه نیز پلیس یکی از فرمانداران محبوب و مستقل را در خاور دور روسیه به اتهام «قتل‌های نیابتی» که می‌گویند بیش از یک دهه پیش رخ داده بازداشت کردند.

آقای پاسکو گفت «از مقامات ارشد  مجوز دارند و کسی هم جلودارشان نیست.»